Wetenschappers van het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB) en het KU Leuven Centrum voor Kankerbiologie zijn erin geslaagd een nieuwe manier te vinden om de groei van tumoren af te remmen. De wetenschappers konden dankzij gespecialiseerde onderzoeksmethoden de beschermingsbarrière die immuuncellen in de bloedvaten van tumoren tegenhoudt, omzeilen.

Immunotherapie, specifiek in de vorm van 'immune checkpoint blockade' (ICB), heeft voor ongeziene voordelen gezorgd in de behandeling van kankerpatiënten. De zogenaamde ICB-behandeling helpt het lichaam om kankercellen te herkennen en aan te vallen. 

Tot nu toe was er echter een groot aandeel patiënten die niet de nodige respons vertoonden bij dergelijke immunotherapieën. Lymfocyten, de immuuncellen die verantwoordelijk zijn voor het verdelgen van kankercellen, konden vaak niet genoeg in de tumor infiltreren. De bloedvaten rond een tumor fungeren vaak als een barrière: daardoor wordt het voor lymfocyten haast onmogelijk om in de buurt van de kankercellen te komen. 

"Bij patiënten die goed reageren op dergelijke ICB-behandelingen zijn de resultaten vaak spectaculair", zegt onderzoeker Gabriele Bergers (VIB-KU Leuven Centrum voor Kankerbiologie). "Met ons onderzoek wilden we dan ook manieren vinden om dit soort behandelingen voor meer patiënten mogelijk te maken. Om dat te doen moesten we een manier vinden om de beschermende barrière van de bloedvaten rond een tumor, te omzeilen."

Het onderzoeksteam kon eerder al aantonen dat een betere respons van patiënten op ICB-behandelingen samenhing met de aanwezigheid van TLLS (tertiary lymphoid like structures). Het proces achter de vorming van TLLS bleef echter lang een mysterie. 

De wetenschappers hebben kunnen aantonen dat HEV's, een structuur die voornamelijk in lymfeklieren voorkomt, die in tumoren worden geïnjecteerd, tot de vorming van TLLS leidt. HEV's fungeren als een soort van toegangsweg om lymfocyten klaar te stomen voor ze zich in het lichaam gaan rondbewegen om vijandige cellen aan te vallen. 

Muizen

In een model met muizen met darmkanker, borstkanker en melanoom kon het laboratorium van Bergers ontdekken dat HEV's niet enkel de weg naar de bloedbaan openen, maar dat ze ook specifieke immuunniches vormen die voorlopercellen bevatten. Die cellen zijn op hun beurt verantwoordelijk voor de vorming en verspreiding van T-cellen, een type van lymfocyten. 

"We waren in de wolken door onze ontdekking dat therapeutisch geïnjecteerde HEVs niet alleen voor een betere infiltratie van lymfocyten in de bloedvaten rond een tumor zorgde, maar ook resulteerde in de vorming van niches die de immuuncellen konden verspreiden", zegt onderzoeker Bergers. "Je zou kunnen zeggen dat we de achilleshiel van de tumor hebben ontdekt: het ene plekje rond de tumor dat we kunnen uitbuiten om kankercellen aan te vallen."

Door de ontdekking zouden patiënten een betere respons kunnen hebben op de ICB-behandeling. De ontdekking kan mogelijk het pad effenen om ICB-behandeling bij meer patiënten in te zetten.

Het onderzoek is deze week gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Cancer Cell.