Vanaf 1 april mogen in krantenwinkels geen tabaksproducten meer uitgestald, en in voedingswinkels groter dan 400 m² geen tabaksproducten verkocht worden. Het traditionele beeld van tabaks- en nicotineproducten achter de toonbank zal dus plaatsmaken voor gesloten kasten, lades of gordijnen. De maatregel, die onderdeel is van het federale antitabaksplan, moet roken ontmoedigen. De beroepsfederatie van krantenwinkels stelt zich vragen bij de ban op het uitstallen van tabaksproducten in hun winkels.

Deze nieuwe maatregelen moeten de zichtbaarheid van tabaksproducten in de samenleving verminderen, heet het. Het verhoogt de drempel om impulsaankopen uit te voeren en om te starten met roken. Vooral voor jongeren, die vatbaar zijn voor nicotineverslaving, zijn deze nieuwe barrières belangrijk. Daarnaast draagt het bij tot de denormalisering van roken in de samenleving.

De straffen voor overtredingen zijn niet min. De Inspectiedienst Consumptieproducten van de FOD Volksgezondheid zal in eerste instantie inzetten op het sensibiliseren en informeren van de handelaars. Pas in een latere fase zal worden overgegaan tot sancties bij overtredingen. De wet voorziet volgende boetes: 

• Voor de verkoop van tabak in voedingswinkels van meer dan 400 m² variëren de boetes van €208 tot €24.000. 
• Voor het niet naleven van het uitstalverbod variëren de boetes tussen €2.000 en €800.000. 

De precieze bedragen hangen af van de ernst van de vastgestelde overtredingen. 

Volgens de overheid werden de maarregelen goed voorbereid met sector: met intensief overleg waarbij verscheidene federaties zijn gehoord en de richtlijnen voor de sector reeds zijn verduidelijkt. Een FAQ en een brochure zijn beschikbaar op de website van de FOD Volksgezondheid. 

Kritiek

Perstablo (dat de krantenwinkels vertegenwoordigt) zegt dat de richtlijnen niet volledig duidelijk zijn en dat het nooit cijfers heeft gekregen over de effectiviteit van het verbod.

De zowat 1.800 zelfstandige krantenwinkels hebben zich de afgelopen maanden voorbereid, maar de beroepsfederatie stelt zich vragen bij de effectiviteit van de maatregel, zegt ze. Zo laat Perstablo weten dat het bij de federale regering diverse keren cijfers en resultaten heeft opgevraagd over gelijkaardige maatregelen in andere landen, maar die nooit gekregen heeft.

De federatie laakt ook dat de kosten van de investeringen voor de winkels zelf zijn en dat de richtlijnen onduidelijk zijn. "Onze sector heeft zich zoveel als mogelijk in regel gesteld. Want wat nu wel of niet mag, is voor ons niet heel duidelijk", zegt voorzitter van Perstablo Yannick Gyssens woensdag.

Perstablo vraagt dan ook dat de controles in eerste instantie gericht zijn op sensibilisering en begeleiding, in plaats van meteen over te gaan tot sancties. Zo krijgen winkels de kans om zaken aan te passen, aldus nog Gyssens.

Applaus

Kom op tegen Kanker verwelkomt intussen het uitstalverbod voor (e-)sigaretten. Het verbod zal bijdragen aan het verder denormaliseren van roken en vapen en helpen om de gezondheid van de volgende generatie te beschermen, luidt het.  Door tabaksproducten uit het zicht te halen komen mensen die willen stoppen met roken of vapen bovendien minder in de verleiding.

Bij jongeren die vapen, blijkt er ook een sterke samenhang te bestaan met roken. Recent onderzoek in opdracht van Kom op tegen Kanker toont aan dat voor de jongste jongeren (12-15 jaar) de drempel naar vapen veel lager is dan die naar roken. Daar speelt het overvloedige aanbod aan zoete smaakjes niet toevallig een grote rol in. Vapen is dan ook allesbehalve onschuldig, besluit KotK.