Het nucleair onderzoekscentrum SCK in Mol moet zijn productie van medische radio-isotopen opschroeven om een wereldwijd tekort op te vangen. Het tekort ontstond door een panne van de Nederlandse onderzoeksreactor in Petten. De BR2-onderzoeksreactor in Mol is één van amper zes reactoren wereldwijd die die stoffen kan leveren.
Medische radio-isotopen zijn belangrijke grondstoffen voor de diagnose en behandeling van onder meer kanker. BR2 is ook zowat de belangrijkste: bij elke werkingscyclus - van ongeveer dertig dagen - levert de reactor de grondstoffen voor minstens één miljoen diagnoses en 3.000 kankerbehandelingen. In 2021 werden meer dan 10 miljoen patiënten geholpen dankzij Belgische productie.
De enige andere grootleverancier voor medische radio-isotopen is de Hoge Flux Reactor (HFR) in het Nederlandse Petten. Die kon de geplande volgende werkingscyclus enkele weken geleden niet opstarten door een defect in het koelsysteem. Net zoals BR2 levert HFR ongeveer 40 procent van de radio-isotopen wereldwijd. Door het uitvallen is nu een tekort ontstaan.
Daarom schroeft SCK de productie op. "BR2 is een veelzijdige en bovenal flexibele installatie. Elke werkingscyclus kunnen we de bestralingskanalen van de reactor anders invullen. Zo kunnen we inspelen op prangende vragen", zegt directeur Nucleaire Materiaalwetenschappen Sven Van den Berghe.
BR2 zal zijn werkingscyclus nu drie dagen eerder opstarten. De reactor bestaat uit 80 'kanalen', die naargelang de vraag ingevuld kunnen worden voor de productie van bepaalde radio-isotopen of voor nucleaire experimenten. "Op dit moment berekenen we of het nodig is om bepaalde, geplande experimenten uit te stellen en zo ruimte te creëren voor extra productiecapaciteit", zegt Van den Berghe.
Ook de andere reactoren, in Zuid-Afrika, Australië, Polen en Tsjechië, zullen helpen het tekort op te vangen. Maar de situatie toont volgens SCK hoe belangrijk Europees overleg en coördinatie zijn. "Elk jaar komt de European Association of Nuclear Medicine (EANM) samen om de werkingsagenda van de verschillende reactoren op elkaar af te stemmen", zegt Van den Berghe.
Steeds belangrijker bij kankerbestrijding
Bovendien worden radio-isotopen steeds belangrijker bij kankerbestrijding, zegt Kristoff Muylle, specialist nucleaire geneeskunde bij AZ Delta in Roeselaere en voormalig EANM-voorzitter. "Ze verhogen de kans op therapierespons aanzienlijk, ook bij sterk uitgezaaide kankers, terwijl de patiënten zelf de behandeling beter verdragen. Ze ervaren minder bijwerkingen dan bij klassieke behandelingen. De nucleaire geneeskunde zal de komende jaren nog veel vernieuwing brengen."
Toch zitten er niet meteen meer producenten aan te komen, weet Van den Berghe. "In Nederland en ook in Zuid-Afrika wordt gesproken over de bouw van een nieuwe reactor, maar daar gaat het om een vervanging van de huidige reactoren."
De ruim zestig jaar oude BR2-reactor is doorheen de jaren overigens een zeer betrouwbare schakel in de keten geweest. "We hebben al meer dan 45 jaar geen enkele werkingscyclus gemist", zegt Van den Berghe.
