Minister De Block heeft zich altijd ingezet voor beslissingen die berusten op evidence based medicine. Helaas maakt het jongste Koninklijk Besluit over borstkankerscreening duidelijk dat het kabinet van de minister zich alleen baseert op de feiten verstrekt door de initiatiefnemers van de mammotest of massascreening.

Met deze WAAR- of ONWAAR-quiz met goed onderbouwde antwoorden willen we beklemtonen dat het behoud van screening belangrijk is, zij het in een andere en meer geschikte vorm volgens ons en volgens de literatuur: een gepersonaliseerde of individuele screening. Al ruim 10 jaar neigt de evolutie van oncologie immers naar personalisatie (chirurgie, radiotherapie, chemotherapie, ...); screening is geen uitzondering op deze trend.

I - De stralingsdosis bij een mammogram is aanzienlijk groter dan de bestraling door natuurlijke blootstelling over een periode van een jaar. ONWAAR

1. De tijdens een mammogram opgelopen dosis is 0,7 mSv, het equivalent van een natuurlijke bestraling van 80 dagen. Er zijn 5 mammogrammen per jaar nodig om de jaarlijkse dosis equivalent aan een natuurlijke blootstelling te overschrijden. [1]
2. Ter vergelijking: Europeanen worden elk jaar blootgesteld aan een gemiddelde van 1,4 mSv door radon (= 2 mammogrammen) en een scanner staat voor 12 mSv (= 17 mammogrammen). [2]

II - De resultaten van massascreening door mammotest zijn teleurstellend. WAAR

1. In 2000 toonden Cochrane-leden Gotzsche en Olsen aan dat massascreening voor borstkanker niet gerechtvaardigd was. [3] "Als 2.000 vrouwen regelmatig gedurende 10 jaar worden getest, zal slechts één van hen daadwerkelijk baat hebben bij massascreening en zo dood door borstkanker vermijden."
2. In het afgelopen decennium waren de meeste tijdschriftpublicaties over de effectiviteit van massascreening ertegen gekant (groen). [4]

 3 - In Nederland, waar de mammotest vroeger ingang vond dan in ons land, en waar het management en de behandeling van borstkanker vergelijkbaar zijn met die van ons land, is de verwachte afname van borstkankersterfte niet waargenomen. [5]

III - In het plan van de minister zouden patiënten van 40 tot 44 jaar niet langer in aanmerking komen voor vergoeding voor mammografie, maar deze leeftijdsgroep is ook getroffen door borstkanker. WAAR

1. In 2015 werd in België 1 op de 10 kankers gediagnostiseerd tussen 40 en 44 jaar oud. [6]
2. Sinds 2016 pleitten veel internationale aanbevelingen voor een minder routinematig gebruik van mammografie en een meer geïndividualiseerde benadering van screening, met name tussen 40 en 49 jaar. [7]
3. Voor 40’ers werd het aanzienlijke nut van echografie bovenop mammografie bij massascreening aangetoond door de gerandomiseerde J-START-studie, die 72.998 patiënten tussen 40 en 49 jaar [8] omvatte. Hier zijn de belangrijkste conclusies:

• verhoogde screeningsgevoeligheid: + 18,3%
• afname in interval kankergevallen: -50%
• toename van het aantal kankers <2 cm: + 82%

IV - Er zijn slechts twee categorieën patiënten voor wie screening een voordeel biedt: asymptomatische patiënten en patiënten met een zeer hoog risico. ONWAAR

1. Het nieuwe KB en datgene dat slaat op hoge risico’s sluiten patiënten met een gemiddeld risico uit. Een sprekend voorbeeld: een 41-jarige vrouw met grote borstdensiteit en alleen de moeder die borstkanker had, maar die op 45-jarige leeftijd geen terugbetalingsrecht zou hebben.
2. Dit jaar heeft het American College of Radiology (ACR) via haar commissie voor beeldvorming van de borst net aanbevelingen gepubliceerd voor patiënten met een gemiddeld risico [9]

V - Promoot geen geïndividualiseerde screening op basis van het risico. ONWAAR

1. Frankrijk lanceert de "grondige renovatie" van georganiseerde screening voor borstkanker. De voormalige Franse minister van gezondheidszorg, Marisol Touraine, publiceerde in april 2017 een 10-stappenplan om gepersonaliseerde screening voor alle vrouwen te implementeren, ongeacht het risico op borstkanker en hun leeftijd. Dit nieuwe programma is gebaseerd op de aanbevelingen van het INCA (Frans instituut kankeronderzoek) en het HAS na overleg met burgers en wetenschappers! [10]
2. Met deze renovatie wil het ministerie van Volksgezondheid niet de georganiseerde screening schrappen. Het plan introduceert een preventieconsult voor alle 25- en 50-jarige vrouwen zonder bekende persoonlijke voorgeschiedenis van borstkanker.Ons land neemt deel aan een grootschalig Europees project (een gerandomiseerde studie), gelanceerd in januari 2018. Ze zal 8 jaar duren en heet My Personalized Breast Cancer Screening (MyPEBS). Dit project vergelijkt standaard borstkankeropsporing in vijf landen (België, Frankrijk, Israël, Italië en het Verenigd Koninkrijk), met een screeningsstrategie die rekening houdt met het risico op borstkanker bij vrouwen en nieuwe genetische technieken. Deze gerandomiseerde studie mikt op de inschrijving van 85.000 mensen uit de vijf bovengenoemde landen. [11]

Wat willen vrouwen? Geef screening niet op! Op basis van literatuurgegevens zou georganiseerde screening, uitsluitend leeftijdsgebaseerd, de volgende jaren moeten evolueren naar een meer gepersonaliseerde, meer dynamische screening, afhankelijk van de combinatie van verschillende risicofactoren: klinische, familiale, radiologische en genetische. (WISDOM Study)[12]

Referenties op te vragen bij de redactie